आषाढ शुक्ल एकादशीका दिन घरघरमा तुलसीको बिरुवालाई मोठमा सारेर चार महिनासम्म विशेष पूजा आराधना सुरु हुन्छ। वैदिक परम्पराअनुसार तुलसीलाई भगवान् विष्णुको प्रतीक मानिन्छ र यो पूजा कार्तिक शुक्ल एकादशी (हरिबोधिनी एकादशी) सम्म चल्छ। यो अवधिलाई चतुर्मास भनिन्छ, जुन समय भगवान् विष्णु क्षीरसागरमा शयन गर्नुहुन्छ। भक्तजनहरूले एकादशीमा फलाहारमात्र खाएर व्रत बस्छन्। कतिपयले वर्षका २४ एकादशीमा, कतिपयले चतुर्मासका आठ एकादशीमा, र कतिपयले केवल हरिशयनी र हरिबोधिनी एकादशीमा व्रत गर्छन्। बूढानीलकण्ठ, चार नारायणलगायत देशभरका विष्णु मन्दिरमा भक्तजनको भीड लाग्छ। वैज्ञानिक रूपमा तुलसीले अक्सिजन उत्पादन गर्ने र औषधीय गुण भएको प्रमाणित छ। तुलसीको मोठले वातावरण शुद्ध राख्ने र नकारात्मक ऊर्जा हटाउने विश्वास छ। हरिबोधिनी एकादशीमा तुलसीको दामोदरसँग विवाह गराई हवनसहित चतुर्मास व्रतको उद्यापन गरिन्छ।
मुख्य बुँदाहरू:
- तुलसी पूजा: आषाढ शुक्ल एकादशीमा तुलसीलाई मोठमा सारेर चार महिनासम्म विशेष पूजा गरिन्छ।
- चतुर्मास: भगवान् विष्णुको शयन अवधि (आषाढ शुक्ल एकादशीदेखि कार्तिक शुक्ल एकादशीसम्म)।
- एकादशी व्रत: २४ एकादशीमा वा चतुर्मासका आठ वा हरिशयनी र हरिबोधिनी एकादशीमा फलाहारसहित व्रत बस्ने परम्परा।
- वैज्ञानिक महत्व: तुलसीले अक्सिजन उत्पादन, वातावरण शुद्धीकरण र औषधीय लाभ प्रदान गर्छ।
- विवाह र उद्यापन: हरिबोधिनी एकादशीमा तुलसीको दामोदरसँग विवाह र हवनसहित व्रत समापन।